RDC: Amagambo ya Gen. Sylvain Ekenge Avugwaho Gukangurira Urwango Yateje Impaka n’Imvururu mu Karere Kose
Mu kiganiro cyanyuze kuri Televiziyo y’Igihugu ya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC) ku wa Gatandatu tariki ya 27/12/2025, umuvugizi w’Ingabo z’Igihugu (FARDC), Maj. Gen. Sylvain Ekenge, yatangaje amagambo ari kwamaganwa n’abantu n’imiryango itandukanye, bayafata nk’imvugo zihembera urwango kandi zibasira by’umwihariko abagore b’Abatutsi.
Abajijwe ku ngingo yiswe “ubwenge,” ijambo bamwe muri RDC bakoresha basobanura amayeri n’ubunararibonye mu ntambara — Gen. Ekenge yavuze ko ubwo “bwenge” ari ubw’Abanyarwanda, by’umwihariko Abatutsi, avuga ko ari umuco wigishwa abana kuva bakiri bato. Ibyo yatangaje ntiyabihamirije ibimenyetso, kandi nta makuru yizewe agaragaza ko uwo muco wigishwa mu Rwanda nk’uko yabisobanuye.
Mu magambo yakurikiyeho, Ekenge yahuje icyo yise “ubwenge” n’ibyo yashinje u Rwanda, birimo gusinya amasezerano ntiruyubahirize. Ni mu gihe u Rwanda na rwo rumaze igihe ruhakanira RDC ibirego byo gufasha umutwe wa M23, rugashinja Kinshasa gufatanya n’inyeshyamba za FDLR. Impande zombi ziracyahakana ibyo zishinjanya, nubwo raporo zitandukanye z’impuguke za Loni zagaragaje ko mu burasirazuba bwa Congo hari ibibazo bikomeye by’umutekano n’imikoranire y’imitwe yitwaje intwaro.
Mu kiganiro kimwe, Gen. Ekenge yabajijwe igitekerezo cye ku bijyanye no gushyingirwa, ahita atangaza amagambo yafashwe n’abenshi nk’atesha agaciro kandi ashobora guteza ivangura. Yavuze ko “iyo ushakanye n’umugore w’Umututsi ugomba kwitonda cyane,” akongeraho ibisobanuro byafashwe nk’ibisebya kandi bidafite ishingiro. Ibyo byatumye amagambo ye akwirakwira byihuse ku mbuga nkoranyambaga, akamaganwa n’abantu benshi.
Abanenze ayo magambo bavuga ko ashobora gushishikariza ubugizi bwa nabi no kwibasira abantu ku giti cyabo n’amatsinda ashingiye ku bwoko, cyane cyane abagore n’abana. Hari n’abandi bagaragaje ko bayashyigikiye, ibintu byarushijeho kongera impaka ku nshingano n’uruhare rw’abayobozi mu kurinda ubumwe n’ubwiyunge bw’abaturage.
Umutwe wa AFC/M23 wanenze bikomeye ibyavuzwe na Gen. Ekenge, uvuga ko guhindura umututsikazi ikimenyetso cy’umwanzi bishobora guteza ingaruka zikomeye zirimo guhezwa, kwandagazwa, gusenyuka kw’imiryango no gushyira abantu mu kaga. Mu itangazo ryawo, M23 yavuze ko ibi bigaragaza “inkubiri y’urwango yemewe kandi iteguwe n’ubutegetsi bwa Kinshasa.”
Ku rundi ruhande, Minisitiri w’Ububanyi n’Amahanga w’u Rwanda, Olivier Nduhungirehe, yamaganye amagambo ya Gen. Ekenge, ayita ateye isoni kandi ashobora gusubiza akarere mu mateka mabi y’ivangura n’ihohoterwa. Yibukije ko u Rwanda rutazemera ko amateka mabi yisubiramo, asaba ko amahanga atarebera.
Ibi bibaye mu gihe imirwano ikomeje mu ntara zombi za Kivu. Muri iki cyumweru, humvikanye imirwano ikomeye mu gace ka Makobola muri teritwari ya Fizi, ndetse n’ibitero by’ingende mu mujyi wa Uvira, ibintu byatumye umutekano urushaho kuzamba. Ibiganiro by’amahoro byabereye Doha muri Qatar hagati ya Leta ya Kinshasa na AFC/M23 bigaragara nk’ibyahagaze, nta cyizere gifatika cyo kugera ku masezerano arambye.
Mu butumwa bwe bwo gukangurira ingabo, Gen. Ekenge yasabye FARDC gukomeza imirwano, avuga ko umwanzi afite intwaro zisa n’izabo, akemeza ko intambara izakomeza kugeza “ubusugire bw’igihugu busubijweho.”
Ku rwego mpuzamahanga, aya magambo n’ibi bibazo bikomeje guteza impaka ku mipaka y’ubwisanzure bwo kuvuga n’inshingano z’abayobozi, by’umwihariko mu bihe by’intambara n’amakimbirane, aho imvugo ishobora kugira ingaruka zikomeye ku baturage no ku mutekano w’akarere kose.






