U Burundi Mu bikorwa Bisa no Gushyira mu Bikorwa Icyifuzo cya Député Bitakwira Justin cyo Kwirukana Abanyamulenge muri Gakondo yabo
Abasesenguzi ba politiki yo mu Karere k’Ibiyaga Bigari bakomeje kugaragaza impungenge ku bikorwa by’igisirikare cy’u Burundi n’icya Repubulika ya Demokarasi ya Congo (FARDC) ku baturage b’Abanyamulenge batuye mu misozi miremire y’i Mulenge muri Kivu y’Amajyepfo, cyane cyane mu bice bya Minembwe. Abo basesenguzi bavuga ko ibikorwa birimo kwibasira abaturage, kubangamira ubuzima bwabo bwa buri munsi no kubahatira kuva mu buturo bwabo bifite ishusho isa no gushyira mu bikorwa imvugo zimaze imyaka zivugwa n’intumwa ya rubanda yo muri Congo, Député Bitakwira Justin.
Imvugo zisebya Abanyamulenge zakomeje kuba imbarutso y’umwuka mubi
Député Bitakwira, ukomoka muri teritwari ya Uvira, azwiho kenshi kuvuga ko Abanyamulenge atari Abakongomani, ahubwo ko ari “Abanyarwanda,” nyamara mu bindi bihe akavuga ko bakuranye kandi biganye. Abasesenguzi bavuga ko aya magambo arushaho kubiba urwango n’amacakubiri ashingiye ku moko mu baturage bo mu Burasirazuba bwa Congo.
Bitakwira ntatinya no kugereranya Minembwe n’agace ka Kidal ko muri Mali, ahatuwe n’ubwoko bw’aba Touaregs, avuga ko bakomeye ku bworozi bw’inka nk’ababa mu Minembwe ngo kuko nabo bafite imiterere isa n’iyo. Ibi yabivuze nyuma y’uko Mali yigaruriye ako gace ibifashijwemo n’abacanshuro bo mu Burusiya, agasaba ko Minembwe na yo yagirwa ahantu h’igisirikare, Abanyamulenge bakavanwa mu byabo.
Umuryango w’Ubumwe bw’u Burayi wigeze gushyira Bitakwira ku rutonde rw’abafatiwe ibihano kubera imvugo zibiba amacakubiri. Ariko ibyo bihano ntibyigeze bihagarika imvugo ze cyangwa iz’abamushyigikiye.
Impungenge z’uko imvugo za Bitakwira zaba zihuzwa n’ibikorwa by’igisirikare cy’u Burundi
Abakurikiranira hafi umutekano mu Burasirazuba bwa Congo bemeza ko uburyo igisirikare cy’u Burundi gikomeje gukorera mu turere twa Minembwe, Itombwe na Bijombo – harimo ibikorwa byo gutesha abaturage umutuzo, kubafungira mu ngo, kubima amafunguro no kubabuza kwimuka – bisa neza n’umurongo Bitakwira ahora ashimangira wo “gukuraho Abanyamulenge” mu misozi yabo.
Kuri bamwe mu basesenguzi, ibi bikorwa bisa no gushinga imizi ku cyifuzo cya Bitakwira cyo kugira Minembwe “agace ka gisirikare”, kakaba agatangirwamo imyitozo y’igisirikare cya FARDC cyangwa iy’ingabo zifatanyije nayo z’u Burundi.
Akarere gatutumbamo umwuka w’urwango rushingiye ku moko
Imvugo zibasira Abatutsi n’Abanyamulenge ntizigarukira kuri Bitakwira gusa. Zigaragara no mubandi bayobozi bamwe bo muri leta ya Congo-Kinshasa bahora bita imitwe nka AFC/M23 cyangwa Twirwaneho ko ari “iy’Abatutsi bo mu Rwanda.” Bigatuma badakemura ikibazo nyirizana, ahubwo bakakirebera mu moko.
Abakurikiranira hafi ibibera mu karere bavuga ko uyu murongo wo gushingira ibibazo bya politiki ku moko ushobora guteza ingaruka zikomeye mu Burundi, muri Congo no mu karere kose.
Umuryango Mpuzamahanga urasabwa kugira icyo ukora
Abaharanira uburenganzira bwa muntu n’amashyirahamwe mpuzamahanga barasaba ko impirimbanyi za Loni n’izindi nzego mpuzamahanga zongera gukurikirana ibibera muri Kivu y’Amajyepfo, cyane cyane ibikorwa byo kwimura abaturage ku gahato no kubangamira ubuzima bw’abaturage b’Abanyamulenge.
Abo basesenguzi bemeza ko ibikorwa byo gusenya ingo zabo, kubabuza ubworozi no kubateza imirwano bigize ibyaha by’intambara bishobora gushyira Congo mu nzira mbi y’intambara z’urudaca n’icuraburindi ry’umutekano muke.
Urusobe rw’amasomo ya politiki atarigera yitabwaho
Mu myaka yashize, Congo yagiye igira intumwa za rubanda zivugwaho kubiba urwango rushingiye ku moko. Abarimo nka Anzuluni Mbembe Izolonyonyi, wayoboye Inteko Ishinga Amategeko hagati ya 1988–1992, na we wigeze kuvuga ko Abanyamulenge batagomba gutora cyangwa gutorerwa mu gihugu.
Aba banyapolitiki, nk’uko abasesenguzi babivuga, bakomeje kugira uruhare rukomeye mu gutuma ikibazo cy’Abanyamulenge kidashakirwa ibisubizo bya politiki bifatika.






